Bukowina Tatrzańska

BUKOWINA TATRZAŃSKA leży na Podhalu w powiecie tatrzańskim i jest to jedna z najwyżej położonych miejscowości w Polsce (967-1000 m n.p.m.)

Tereny znajdujące się najbliżej Tatr nazywa się Skalnym Podhalem – Bukowina położona jest w jego obrębie i rozkłada się ona szeroko na grzbietach kilku wzgórz porozdzielanych potokami. Grzbiety te, zwane w gwarze góralskiej wierchami, dały nazwy ulicom najpiękniej położonym (np. ul. Wierch Olczański).

Bukowina Tatrzańska dla Turystów.

Czyste powietrze, doskonały klimat, malownicze krajobrazy, prężnie rozwijające się zaplecze narciarskie oraz bliskość szlaków Tatrzańskiego Parku Narodowego sprawiają, że Bukowina to doskonałe miejsce na wypoczynek z dala od zgiełku, w ciszy i spokoju przez cały rok.

Od kilku lat Gmina Bukowina Tatrzańska wykorzystuje dobrodziejstwa termalnych wód Podtatrza i oferuje wspaniały wypoczynek w najnowocześniejszych tego typu obiektach w Polsce – Terma Bukowina (900m) oraz Terma Bania (8 km).

Miejscowość jest popularnym ośrodkiem sportów zimowych. Długo zalegająca pokrywa śnieżna oraz świetna infrastruktura narciarska (kilkadziesiąt wyciągów narciarskich o różnym stopniu trudności, naśnieżanych, ratrakowanych i oświetlonych w nocy), sprawiają, że Bukowina jest idealnym miejscem do uprawiania narciarstwa. W odległości 150m od willi znajduje się kompleks 8 wyciągów narciarskich o różnym stopniu trudności. Niedaleko jest też do stacji narciarskiej Kotelnica Białczańska (6 km do górnej stacji) oraz do stacji Małe Ciche (9 km). Blisko stąd do Zakopanego (tylko 15 km), na Słowację – przejście graniczne na Łysej Polanie (9 km), w Gorce, Pieniny, na spływ przełomem Dunajca (ok. 35 km), nad jezioro Czorsztyńskie wraz z leżącymi nad nim dwoma zamkami oraz w wiele innych malowniczych miejsc.

Bukowina znana jest również z organizacji licznych imprez kulturalnych, podczas których można z bliska przyjrzeć się miejscowym zwyczajom i zapoznać z ciągle żywym góralskim folklorem i tradycjami. Najsłynniejsze z nich to Sabałowe Bajania (latem) oraz Góralski Karnawał (w zimie).

Ważniejsze atrakcje oferowane przez gminę Bukowina Tatrzańska:

• Na terenie gminy Bukowina Tatrzańska leżą Tatry Wysokie z takimi skarbami jak Morskie Oko, Rysy, Dolina Pięciu Stawów Polskich, Orla Perć, Wielki Wołoszyn czy Świnica.
• Łatwe trasy spacerowe oferują najpiękniejsze widoki na Tatry, Pieniny, Gorce i Babią Górę w Beskidach.
• Rafting – spływ łodziami pontonowymi i kajakowymi po Białce, jedynej rzece w Polsce typu alpejskiego.
• Ośrodki jazdy konnej.
• Wspaniałe tereny narciarskie.
• Baseny termalne.
• Restauracje regionalne.
• Liczne imprezy folklorystyczne.
• Kontakt z żywym folklorem tatrzańskim.

Przydatne linki:

www.bukowinatatrzanska.com – serwis informacyjno-promocyjny o gminie Bukowina Tatrzańska

www.bukowinatatrzanska.pl – multimedialny serwis o Bukowinie Tatrzańskiej

www.gmina.bukowinatatrzanska.pl – Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska

www.domludowy.pl – Dom Ludowy w Bukowinie Tatrzańskiej

www.parafia-bukowinatatrzanska.pl – Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bukowinie Tatrzańskiej

www.glodowka.com.pl – Schronisko Górskie „Głodówka”

www.schroniskomorskieoko.pl – Schronisko PTTK w Morskim Oku

www.schroniskoroztoka.com.pl – Schronisko PTTK w Dolinie Roztoki

www.piecstawow.pl – Schronisko PTTK Dolinie Pięciu Stawów Polskich

www.termabukowina.pl – Terma Bukowina

www.termabania.pl – Terma Bania

ZABYTKI W GMINIE BUKOWINA TATRZAŃSKA

Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego w Bukowinie Tatrzańskiej.

Ukończony w 1887roku kościół jest dziełem jednego człowieka. Przez kilkanaście lat budował go góral z Bukowiny – Jędrzej Kramarz. Ten budowniczy – samouk – był zarazem architektem i wykonawcą: Sam sporządził plany, wyrabiał cegły, był murarzem, cieślą, kowalem. Sam w końcu wyrzeźbił zdobiące wnętrze figury świętych i wykonał ołtarze. Figury można do dziś oglądać przy wejściu do kościoła.

Kościół w Białce Tatrzańskiej.

Drewniany kościół wybudowany został około 1700 roku przez Jędrzeja Topora i Jana Chlipalskiego. Wybudowano go na „zrąb”, ustawiono w kierunku wschód – zachód. Dach pokryto gontem. Wieża posiada nadwieszaną izbicę i ostrosłupowy hełm. Wyposażenie jest barokowo-klasycystyczne. Kościół okolony jest murowanym ogrodzeniem, w którym zachowały się bramy z XVIII i XIX wieku. Całość ocieniają lipy – zabytki przyrody. W latach 20-tych XX wieku wykonano prace renowacyjne i konserwatorskie, Dziś we wnętrzu zgromadzony jest niewielki zbiór narzędzi rolniczych i dawnych przedmiotów gospodarczych.

Kościół pod wezwaniem św. Sebastiana w Jurgowie.

Pochodzi z XVII wieku. Zbudowany z drewna, na „zrąb”, orientowany w kierunku wschód-zachód, stoi wewnątrz murowanego ogrodzenia z bramką z przełomu XVIII i XIX wieku. Ściany obite są gontami, na dachu, również krytym gontami, znajduje się wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem. Wolnostojącą murowaną dzwonnicę postawiono w 1811 roku. Zawieszone w niej dzwony datowane na 1699 i 1785r. W kościele podziwiać można słynną XVIII-wieczną drewnianą rzeźbę przedstawiająca diabła pokonanego przez Michała Archanioła.

Zabytkowa „Zagroda Sołtysów” w Jurgowie.

Przykład ubogiego gospodarstwa spiskiego z przełomu wieków. Pomieszczenia zagrody umieszczone są w amfiladzie. Wejście do budynku, umieszczone z boku, prowadzi do sieni, w której przechowywane były narzędzia gospodarskie. Z sieni drzwi wiodą do kuchni („izbecki”) z piecem, półkami, ławami i tym podobnym sprzętem. Z kuchni przechodzi się do „izby” posiadającej piec i ławy, łóżka oraz stół, który był głównym meblem pomieszczenia. Z „izby” przechodzi się do komory, gdzie przechowywano ubrania i żywność. Okna wszystkich pomieszczeń skierowane są na wschód, jedynie „izba” posiada dodatkowe okno na zachód umożliwiające obserwację obejścia. Zbudowana w 1861 roku zagroda jest filią Muzeum tatrzańskiego. Godziny otwarcia: środa-niedziela 10.00-14.00.

„Zagroda Korkoszów” w Czarnej Górze

Jest przykładem rozwoju bogatej spiskiej zagrody, od powstałej w XIX wieku prostej, składającej się z chałupy, do wielobudynkowej, ukończonej w latach 40-tych XX wieku. Kolejno powstawały: wielka izba z komorą, kamienna stajnia, wozownia i chlew. Jako ostatnią dobudowano letnią izbę z osobnym wejściem przez ganek. W Zagrodzie Korkoszów można obaczyć ekspozycję etnograficzną obrazującą bogate gospodarstwo spiskie. Godziny otwarcia: środa-niedziela 10.00-14.00.

TRASY SPACEROWE

Wierch Przeddomiański
Czas przejścia 1h, odległość 3,5km

Wierch Przeddomiański położony jest na południowy wschód od ul. Kościuszki. Jest niezabudowany ani nie zalesiony, co sprawia, że na całej długości szlaku można podziwiać widoki na Bukowine Czarną Górę, Rzepiska i całe pasmo Tatr. Jest szlakiem bardzo łatwym, nadającym się do wędrówek pieszych i rowerowych.

Trasę rozpoczynamy na ul. Kościuszki, skręcamy w uliczkę naprzeciw domu nr 154 i idziemy kilkaset metrów pomiędzy domami w kierunku lasu „Spalenisko”. Przechodzimy las i po kilku minutach jesteśmy na Przeddomiańskim Wierchu. Stamtąd podążamy 2km szlakiem mijając kapliczkę do skrzyżowania przy wielkiej sośnie. Tam skręcamy w lewo i schodzimy w dół w kierunku wsi. Przechodzimy potok i za kilka minut wychodzimy na Wierch Spiski.

Wierch Niski
Czas przejścia 1,45h, odległość 6,6km.

Szlak ten prowadzi po wierchach znajdujących się na południowy wschód od Bukowiny Tatrzańskiej. Szlak łatwy nadający się do wędrówek pieszych i rowerowych, z krótkimi, ale dość stromymi zejściami i podejściami.

Wyruszamy od „Klina” (rondo w Bukowinie tatrzańskiej) stromą asfaltową drogą w kierunku Wysokiego Wierchu. Po kilku minutach dochodzimy do rozdroża, przy którym znajduje się CWiR Rysy, tam skręcamy w lewo i po 3 minutach dochodzimy do miejsca, w którym kończy się asfalt.. Tam należy skręcić w uliczkę odchodzącą w lewo. Kilkaset metrów dalej docieramy do następnego rozwidlenia i tam także kierujemy się w lewo w dróżkę biegnącą w dół. Tu zaczyna się Wierch Niski, którego grzbietem biegnie szlak na pograniczu lasów i polan, skąd roztaczają się widoki na Bukowinę, Brzegi i Tatry. Wierchem tym idziemy około 20 minut i dochodzimy do miejsca gdzie droga zaczyna schodzić w dół. Tu będzie kilka rozwidleń, ale my będziemy się kierować w dół. Po kilku minutach zejścia dotrzemy do potoku, stamtąd wyjdziemy na Wierch Przeddomiański, do skrzyżowania pod wielką sosną, skąd dookoła roztaczają się przepiękne widoki. Z tego miejsca możemy wybrać dwie drogi: prosto dojdziemy na Wierch Spiski, a w lewo szlakiem przez Przeddomiański Wierch, poprzez las „Spalenisko”, wyjdziemy na ul. Kościuszki w okolicach poczty.

Szlak z Brzegów do Bukowiny Dolnej
Czas przejścia 1,10 h, odległość 4,8 km.

Szlak biegnie Wierchem Brzegowskim, z którego rozciągają się piękne widoki na Rzepiska oraz Tatry Bielskie i Wysokie.

Pierwszy etap trasy jest bardzo łatwy i atrakcyjny, drugi etap jest trudny ze względu na ostre zejście i przeprawę przez strumyk. Trasa nadaje się także na wyprawę rowerową.

Na szlak wchodzimy od górnej części Brzegów drogą obok krzyża, na początku asfaltową, a później już droga polną wiodącą przez Wierch. Po około 30 minutowym spacerze dochodzimy na Koziniec, gdzie zaczyna się zejście, po prawej stronie, kilka metrów od szlaku ciągnie się kilkusetmetrowe urwisko w stronę rzeki Białki. Po zejściu czeka nas przeprawa przez dwa strumyki, później lekkim wzniesieniem dostajemy się „Między Góry” gdzie po kilku minutach spaceru znajdziemy się w Bukowinie Dolnej, w okolicy skrzyżowania z drogą wychodząca na Głodowski Wierch.

Szlak wzdłuż rzeki Białki
Czas przejścia 1:30h, odległość 6,5km.

Jest to trasa różniąca się od innych szlaków w gminie gdyż wiedzie ona nie wierchem, lecz doliną po nabrzeżu rzeki Białki. Mimo iż nie ma dalekich widoków i szerokiej panoramy to ma ona swój niepowtarzalny urok, który tworzy rwąca górska rzeka płynąca u podnóża kilkusetmetrowego urwiska Litwinowej Grapy. Trasa bardzo łatwa trasa, bez podejść, świetnie nadaje się na piesze wycieczki oraz jazdę na rowerze.

Wycieczka zaczyna się na granicy Bukowiny i Białki pomiędzy stacją paliw a strumykiem. Za stacją skręcamy w lewo i bez problemów dotrzemy do samego końca szlaku, który oznakowany jest biało-niebieskim kolorem. Do szlaku można dojść w zasadzie z każdego miejsca w Białce Tatrzańskiej, gdyż ciągnie się on wzdłuż miejscowości, kilkaset metrów od głównej drogi. Po przejściu 6,5km skręcając w lewo wyjdziemy na drogę Pod Grapą w Białce Tatrzańskiej.

Ulica Sportowa i stara skocznia
Czas przejścia 20 min, odległość 900m

Ulica Sportowa to mała asfaltowa uliczka prowadząca z ronda na Klinie w Bukowinie Tatrzańskiej w kierunku potoku Poroniec i Termy Bukowina. Piękna widokowo trasa, na końcu której możemy wejść do lasu będącego już częścią Tatrzańskiego Parku Narodowego i tam spędzić kilka chwil. Za potokiem możemy zobaczyć „starą skocznię narciarską”, budowla popadła już w ruinę, ale nadal jest ciekawym obiektem wartym zobaczenia.

Droga na Rynias
Czas przejścia 1h (w dwie strony), odległość 2km (w jedną stronę).

Rynias jest to mała polana, na której znajduje się kilka domostw. Położona jest na skraju gminy, kilkadziesiąt metrów od rzeki Białki, wzdłuż której przebiega granica polsko-słowacka. Droga, która tam prowadzi jest łatwa, nadająca się na wycieczki piesze oraz rowerowe.

Aby tam dotrzeć trzeba wyruszyć z miejscowości Brzegi (droga ta zaczyna się obok domu nr 162 przy ul. Halnej). Pierwsze trzysta metrów wznosi się szeroką drogą ku górze. Dalej biegnie polana a później lasem, przez potok i tak po kilkunastu minutach znajdziemy się na następnym wierchu skąd możemy podziwiać widok na dolinę Białki, Tatry Bielskie i Wysokie. Stamtąd już tylko kilka minut drogi dzieli nas od Ryniasu. W drogę powrotną udajemy się tą samą drogą.

Litwinka
Czas przejścia 15 min, odległość 800m.

Litwinka jest to wzniesienie, na którego zboczach znajdują się dwie części wsi: z jednej strony Czarna Góra, a z drugiej Czarna Góra Zagóra. Od strony Bułki Tatrzańskiej Litwinka zakończona jest kilkusetmetrowym urwiskiem, u podnóża którego płynie rzeka Białka. Na szczycie znajduje się widoczny z daleka milenijny krzyż, dzięki czemu możemy go zlokalizować nawet z odległych miejscowości. Widoki, które się stamtąd roztaczają są niepowtarzalne i obejmują: Babia Górę, Kotlinę Nowotarską, Gorce, Pieniny oraz całą panoramę Tatr. Droga prowadząca tam, pomimo że wznosi się cały czas jest łatwa i krótka.

Można tam dojechać samochodem (na górze znajduje się wygodny parking). Dojście zaczyna się poniżej Sołtystwa w kierunku Czarnej Góry Zagóry i jest oznakowane.

Szlak z Sołtystwa na Czarnej Górze do Rzepisk
Czas przejścia 1:30h, odległość 6,2 km

Jeden z najpiękniejszych szlaków znajdujących się na terenie gminy, biegnący wierchami z Czarnej Góry do Rzepisk. Widoki, które możemy tam oglądać rozciągają się po kilkadziesiąt kilometrów we wszystkie strony. Możemy tu podziwiać od Babiej Góry począwszy, poprzez Gorce, Pienieny, całe pasmo Tatr oraz miejscowości Skalnego Podhala. Trasa z początku dość stroma, poniżej łagodna i przyjemna, ciągnąca się po wiechach Rzepik aż do granicy z Łapszanką. Nadaje się do wędrówek pieszych i rowerowych.

Początek trasy znajduje się na Sołtystwie gdzie Czarna Góra łączy się z Czarną Górą Zagórą. Na samym szczycie obok domu nr 28 skręcamy w dróżkę, która na początku łagodnie, a później coraz bardziej stromo wznosi się ku górze. Po 25 min. podejścia zaczyna się spokojna prosta droga, którą dojdziemy do kapliczki i zabudowań na Rzepikach – Paliki. Stamtąd można pozachwycać się widokami na Trzy Korony. Dalej idziemy drogą asfaltową i po przejściu 500m skręcamy w lewo na polną drogę, która zaprowadzi nas do Rzepisk – Grocholów Potok, przy granicy z Łapszanką.

Szlak Groń – Kotelnica – Białka Tatrzańska
Czas przejścia 1:20h, odległość 6,5km

Szlak wiodący wierchem położonym pomiędzy Groniem a Białką Tatrzańską. Z początku bardzo łatwy, później trochę trudniejszy, gdyż trzeba się uporać z 2-kilometrowym stromym zejściem. Szlak nadający się na wycieczki piesze i rowerowe.

Szlak zaczyna się w górnej części Gronia (Sewcy), gdzie znajduje się kilka budynków. Wiedzie nas droga polną, biegnącą wierchem, z którego roztaczają się widoki na Tatry i okoliczne miejscowości. Po godzinnym spacerze natrafiamy na rozwidlenie dróg – jedna biegnie prosto na lasem, druga skręca w prawo do lasu. Udajemy się tą drugą i po trzech minutach wychodzimy z lasu na Kotelnicę, skąd odsłaniają się przed nami wspaniałe widoki na Gorce, Kotlinę Nowotarską, Białke i Tatry. Dwukilometrowym zejściem wzdłuż wyciągu narciarskiego „Kotelnica” dochodzimy do Białki Środkowej w okolicy kościoła.

WYCIĄGI NARCIARSKIE W BUKOWINIE I OKOLICY

Bukowina Tatrzańska – Olczański Wierch

Największy w Bukowinie kompleks narciarski, w skład którego wchodzi 8 wyciągów (7 orczykowych oraz 1 krzesełkowy)

Turnia

Kolej krzesełkowa dwu osobowa, długość 500m, różnica poziomów 90 m. Stok szerokości 100 metrów. Trasa oświetlona i naśnieżana.

Mały Kasprowy

Wyciąg orczykowy , długość 400m, różnica poziomów 90m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Zwyrtlik

Wyciąg orczykowy, długość 400 m, różnica poziomów 70m, trasa oświetlona i naśnieżana.

UFO

Wyciąg orczykowy, długość 400m, różnica poziomów 65m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Olczański „Trójka”

Wyciąg orczykowy, długość 300 m, różnica poziomów 55m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Przy Kolybie

Wyciąg orczykowy, długość 320 m, różnica poziomów 50m, trasa oświetlona i naśnieżana

Stanlay

Wyciąg orczykowy, długość 200m, różnica poziomów 25m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Skałka

Wyciąg orczykowy , długość 300, różnica poziomów 40m, trasa oświetlona i naśnieżana. W pobliżu znajduje się mały snow park z kilkoma przeszkodami.

System wspólnego karnetu obejmuje wyciągi: Turnia, Zwyrtlik, Mały Kasprowy, Skałka, Ufo – więcej informacji na stronie: www.zwyrtlik.bukowinatatrzanska.pl

Przy kompleksie znajduję się również polecana przez nas „Szkoła Narciarska Budzyńskich” – więcej informacji na stronie: www.narty.bukowinatatrzanska.pl

Bukowina Tatrzańska – Centrum

3 wyciągi orczykowe. Najdłuższy wyciąg ma 400m. Wszystkie są oświetlone. 
Zlokalizowane przy drodze Białka Tatrzańska – Bukowina Klin.

Smyk

Wyciąg orczykowy, długość 400 m, różnica poziomów 70m, trasa oświetlona.

U Andrzeja

Wyciąg orczykowy, długość 300 m, różnica poziomów 57m, trasa oświetlona.

Na Odewsiu

Wyciąg orczykowy, długość 320 m, różnica poziomów 51m, trasa oświetlona.

Bukowina Tatrzańska – Rusiński Wierch

Stok jest doskonale utrzymany – naśnieżany, oświetlony i ratrakowany. Stoki narciarskie położone są na północnych zboczach, przez co śnieg utrzymuje się do późnej wiosny, a dobre warunki śniegowe panują od rana do wieczora.

Więcej informacji na stronie: www.rusin-ski.pl

A – kolej krzesełkowa (4 osobowa), długość 700m, szerokość ok.150m, różnica poziomów 150m.
B – Wyciąg orczykowy 500m, różnica poziomów 120m.
C- wyciąg orczykowy, długość 200m, różnica poziomów 50m.
D- wyciąg dla dzieci – 50m.

Bukowina Tatrzańska – Wysoki Wierch

Kompleks Narciarski Wysoki Wierch – więcej informacji na stronie: www.wysoki-wierch.pl

Na Wysokim Wierchu i Niedźwiadek

Wyciągi talerzykowe, o długości od 500m do 600m, różnica poziomów 60m, trasy oświetlone.

Pod Wysokim

Wyciąg orczykowy, długość 350 m, różnica poziomów 50m, trasa oświetlona.

Ku Dolinie

Wyciąg t orczykowy, długość 400 m, różnica wysokości 60m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Głodówka

Brzegi-Głodówka

Wyciąg orczykowy, długość 400 m, trasa oświetlona.

Głodówka

Dwa wyciągi orczykowe o długości 350 m, różnica poziomów 60m, trasa oświetlona.

Czarna Góra

Ośrodek Narciarski Koziniec  – Trzy trasy narciarskie, snowpark i Kubusiowe Przedszkole.

Więcej informacji na stronie: www.koziniec-ski.pl

• Trasa czerwona – długość 900m, różnica poziomów 130m, trasa oświetlona i naśnieżana.
• Trasa niebieska – długość 1000m, różnica poziomów 130m, trasa oświetlona i naśnieżana.
• Trasa zielona – długość 300m, trasa oświetlona i naśnieżana.

Stacja Narciarska Grapa – Litwinka

Cztery trasy narciarskie, dwa wyciągi orczykowe i kolej linowa, trasy oświetlone i naśnieżane. Więcej informacji na stronie: www.litwinka-grapa.pl

Trasa niebieska nr 1 – długość 1000m, różnica poziomów 151m.

Trasa zielona nr 2 – długość 120m, różnica poziomów 14m.

Trasa niebieska nr 3 – długość 400m, różnica poziomów 77m.

Trasa nr 4 – długość 400m, różnica poziomów 86m.

Gliczarów Górny

Stacja Narciarska „U Steni” – więcej informacji na stronie: www.usteni.z-ne.pl

Trzy wyciągi orczykowe, zaśnieżane i oświetlone.

długość 500m, różnica poziomów 85m

długość 400m, różnica poziomów 75m.

długość 100m, różnica poziomów 15m.

Białka Tatrzańska

Ośrodek Narciarski Kotelnica Białczańska (www.bialkatatrzanska.pl) – w skład systemu wspólnego wchodzą:

Ośrodek narciarski Bania – więcej informacji na stronie: www.narty.bania.pl

Wyciąg narciarski Kaniówka – więcej informacji na stronie: www.kaniowka.pl

Ośrodki nie wchodzące w skład systemu wspólnego: 7 wyciągów o długości od 110m do 850m, wszystkie wyciągi orczykowe, oświetlone, niektóre naśnieżane.

Jurgów

Stacja Narciarska – Jurgów Ski  – więcej informacji na stronie: www.hawran.pl

Kolej linowa 4 os. (A) długość 760m, różnica poziomów 200m.

Wyciąg narciarski orczykowy (B) długość 640m, różnica poziomów 142m.

Wyciąg narciarski orczykowy (E) długość 370m, różnica poziomów 60m.

Wyciąg narciarski orczykowy (C ) długość 200m, różnica poziomów 35m.

Wyciąg narciarski orczykowy (D) długość 120m, różnica poziomów 16 m.

Małe Ciche

Stacja narciarska Małe Ciche

Kolej krzesełkowa o długości 1250m, różnica poziomów ok. 220m., trzy wyciągi orczykowe o długości od 100m do 610m. oraz snowpark. Więcej informacji na stronie: www.maleciche.com

Mapa wyciągów